Klasyfikacja CLC
Formy pokrycia terenu wyróżniane w programie CORINE Land Cover postanowiono zorganizować hierarchicznie w trzech poziomach. Pierwszy obejmuje pięć głównych kategorii form pokrycia globu ziemskiego, mianowicie: tereny antropogeniczne, obszary rolnicze, tereny leśne i seminaturalne, obszary podmokłe oraz obszary wodne. Na drugim poziomie zostało wyróżnionych 15 form pokrycia terenu, które można przedstawić na mapach w skalach od 1:500 000 do 1:1 000 000. Na poziomie trzecim wyróżniono 44 formy. Ten poziom szczegółowości wydzieleń został zastosowany w opracowaniu bazy danych pokrycia terenu. Spośród 44 form pokrycia terenu 13 nie występuje w Polsce. Baza danych pokrycie terenu, w przypadku Polski zawiera 5 głównych form pokrycia terenu (poziom pierwszy), 15 podgrup drugiego poziomu i 31 form pokrycia terenu wchodzących w zakres trzeciego, najbardziej szczegółowego poziomu.
W zamieszczonym niżej opisie form pokrycia terenu rodzajem czcionki (kursywą) wyróżniono formy, które nie występują w Polsce, a zostały tu uwzględnione w celu poinformowania o zakresie całej legendy.
1. Tereny antropogeniczne
Do terenów antropogenicznych zaliczono obszary zabudowane, wykorzystywane do celów mieszkaniowych, usługowych lub przemysłowych, a także tereny kopalń oraz miejskie tereny zielone. Ta forma pokrycia terenu zawiera cztery wydzielenia na drugim poziomie i jedenaście wydzieleń na poziomie trzecim.
11. Zabudowa miejska
Są to obszary zabudowane, głównie o funkcjach mieszkaniowych i usługowych. Zabudowa miejska została podzielona na zabudowę zwartą i luźną.
111 Zabudowa miejska zwarta
Obejmuje obszary gęstej zabudowy łącznie z ulicami i placami pokrytymi trwałą nawierzchnią. Sporadycznie mogą tu występować tereny pokryte roślinnością (niewielkie parki, skwery, cmentarze) lub tereny z odsłoniętą glebą. Jednakże tereny niezabudowane nie mogą stanowić więcej niż 20% powierzchni klasy. Do zabudowy zwartej zalicza się głównie centra wielkich miast i dzielnice staromiejskie, pod warunkiem, że ich powierzchnia jest większa od 25 ha.
112 Zabudowa miejska luźna
Do obszarów zabudowy luźnej zaliczono obszary, w których występują bloki mieszkalne, kamienice, domy jednorodzinne lub budynki użyteczności publicznej (np. szkoły, szpitale, uczelnie). Poszczególne budynki pooddzielane są ulicami, terenami zieleni miejskiej, ogrodami, parkami i placami, a nawet łąkami i polami ornymi. Są to zwykle obszary miejskie, poza zaliczonymi do zabudowy zwartej, a także duże wsie, w tym także typu ulicowego, jeśli ich szerokość wynosi co najmniej 100 m. Zabudowa, drogi i pokryte twardą nawierzchnią place zajmują łącznie 30–80% ogólnej powierzchni obszaru zakwalifikowanego do tej klasy pokrycia terenu. Do zabudowy luźnej zostały zaliczone również cmentarze, o ile ich powierzchnia jest mniejsza niż 25 ha. Zabudowa rekreacyjna, z wyraźnie widoczną na zdjęciu satelitarnym zabudową i infrastrukturą transportową, zaliczana jest do zabudowy luźniej tylko wówczas, gdy znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowy miejskiej. W przeciwnym wypadku zaliczana jest do terenów sportowych i wypoczynkowych (142). Zabudowa luźna o niewielkiej powierzchni (poniżej 25 ha) powinna być grupowana jeśli odległość między skupiskami domów jest mniejsza niż 300 m.
Należy podkreślić, że obszary zabudowy rozproszonej, wsie otoczone działkami przyzagrodowymi, ogrodami lub niewielkimi sadami nie zostały zaliczone do tej klasy pokrycia terenu. Klasa ta nie obejmuje również dużych szklarni, które w myśl terminologii CORINE Land Cover należą do gruntów rolnych.
12. Tereny przemysłowe, handlowe i komunikacyjne
Są to tereny, na których występują budynki przemysłowe i handlowe, drogi, koleje, porty i lotniska oraz towarzysząca im infrastruktura.
121 Tereny przemysłowe lub handlowe
Do tej klasy zostały zaliczone obszary o nawierzchni betonowej, asfaltowej, brukowanej lub w inny sposób stabilizowanej (np. ubita ziemia) pozbawione roślinności, z występującymi zabudowaniami przemysłowymi, magazynowymi lub handlowymi o charakterystycznej strukturze (wielkie, prostokątne hale). Zaliczono tu również tereny przemysłowe i handlowe położone poza obszarem zabudowy zwartej, a także szpitale, koszary i inne obiekty wojskowe oraz duże gospodarstwa hodowlane. Zazwyczaj pojedyncze wydzielenia zaklasyfikowane do tej klasy pokrycia terenu są niewielkie, a kształt ich jest bardzo zróżnicowany. Warto dodać, że hałdy i wyrobiska przylegające do terenów przemysłowych oraz infrastruktura transportowa o powierzchni przekraczającej 25 ha zaliczane są do odrębnych klas pokrycia terenu.
122 Tereny komunikacyjne oraz tereny związane z komunikacją drogową i kolejową
Do tej klasy zostały zaliczone drogi kołowe i linie kolejowe wraz z towarzyszącymi urządzeniami i zabudowaniami takimi jak budynki stacyjne, rampy przeładunkowe, perony, parkingi przy autostradach. Zaliczono tu również tereny dużych węzłów drogowych. Droga lub linia kolejowa została wyznaczona tylko wtedy, gdy na długości co najmniej 2 500 m jej szerokość, razem z poboczem, przekraczała 100 m.
123 Porty
Klasa ta obejmuje zarówno porty morskie jak i porty żeglugi śródlądowej. Do terenów portowych zostały zaliczone także nabrzeża, stocznie, stacje paliwowe i przystanie jachtowe.
124 Lotniska
Klasa ta obejmuje całą infrastrukturę lotnisk, a więc zarówno pasy startowe, jak też płyty postojowe, urządzenia techniczne portu lotniczego, zabudowania i tereny towarzyszące. Do klasy tej zaliczono tylko lotniska z betonowymi pasami startowymi, czyli lotniska komunikacji cywilnej, a także lotniska wojskowe. Większość lotnisk użytkowanych przez aerokluby, lotniska sanitarne, leśne to lotniska o nawierzchni trawiastej zaliczone, zgodnie z terminologią CLC, do klasy tereny wypoczynkowe i sportowe (142).
13. Kopalnie, wyrobiska i budowy
W tej klasie wyróżniono miejsca eksploatacji odkrywkowej, zwałowiska i hałdy oraz tereny budów.
131 Miejsca eksploatacji odkrywkowej
Do klasy tej zostały zaliczone miejsca odkrywkowego wydobycia kruszyw (żwirownie, piaskownie, kamieniołomy) lub innych kopalin (np. kopalnie odkrywkowe węgla brunatnego) wraz z towarzyszącymi budynkami i infrastrukturą transportową. Klasa ta obejmuje również nieczynne miejsca eksploatacji, o ile nie zostały zrekultywowane i porośnięte roślinnością. Warto zaznaczyć, że z obszarów eksploatacji odkrywkowej wyłączone zostały torfowiska, które zaliczane są do odrębnej klasy o kodzie 412.
132 Zwałowiska i hałdy
Klasa obejmuje hałdy i wysypiska górnicze, przemysłowe lub miejskie niezrekultywowane i nieporośnięte roślinnością. Zalicza się tu również zbiorniki poflotacyjne związane z wytapianiem miedzi lub siarki.
133 Budowy
Budowy to, zgodnie z terminologią CLC, tereny, na których prowadzone są roboty budowlane, wykopy lub inne roboty ziemne.
14. Miejskie tereny zielone i wypoczynkowe
Są to tereny pokryte roślinnością, położone w granicach miast. Zaliczono tu parki i ogrody miejskie oraz tereny sportowe i wypoczynkowe.
141 Tereny zielone
Klasa ta obejmuje parki, skwery oraz zadrzewione cmentarze położone w granicach zabudowy miejskiej.
142 Tereny sportowe i wypoczynkowe
Tereny sportowe i wypoczynkowe obejmują: boiska i stadiony, kempingi oraz pola namiotowe, parki rozrywki i wypoczynku, pola golfowe, tory wyścigów konnych itp. Zaliczono tu także zagospodarowane parki oraz ogródki działkowe położone poza zasięgiem zabudowy miejskiej a także typowo wypoczynkową zabudowę letniskową. Z klasy tej wyłączone zostały plaże (oddzielna klasa) oraz stadniny koni zaliczane do terenów przemysłowych i handlowych.
2. Tereny rolne
Do terenów rolnych zaliczone zostały grunty rolne, tereny zajmowane przez uprawy trwałe, takie jak sady, plantacje, winnice i gaje oliwne, trwałe łąki i pastwiska oraz zadrzewione i zakrzewione grunty wykorzystywane rolniczo. Klasa ta dzieli się na drugim poziomie na cztery wydzielenia, a na poziomie trzecim, krajowym na jedenaście wydzieleń.
21. Grunty orne
regularnie uprawiane, zwykle włączone do systemu zmianowania.
211 Grunty orne poza zasięgiem urządzeń nawadniających
Grunty orne poza zasięgiem urządzeń nawadniających to przede wszystkim uprawy zbożowe, uprawy roślin pastewnych, przemysłowych, okopowych oraz jarzyn i warzyw. Do klasy tej zaliczane są również uprawy kwiatów, szkółki drzew owocowych, uprawy szklarniowe i pod folią, uprawy roślin leczniczych, aromatycznych oraz przyprawowych, a także ugory.
Na obszarach o bardzo dużym zróżnicowaniu pokrycia terenu do tej klasy zaliczany tereny wykorzystywane jako grunty rolne przynajmniej w 75%. Wielkość działek rolnych nie ma znaczenia; zaliczamy tu zarówno gospodarstwa wielkopowierzchniowe jak i małe parcele.
212 Grunty orne stale nawadniane
Grunty orne wykorzystywane pod uprawę roślin wymagających stałego nawadniania, z dobrze widoczną infrastrukturą nawadniającą. W przypadku zaprzestania nawadniania obszary zaliczane są do klasy 211. Grunty orne stale nawadniane występują w strefie śródziemnomorskiej.
213 Pola ryżowe
Tereny przystosowane do uprawy ryżu, najczęściej płaskie, z widocznymi kanałami nawadniającymi. Często pokryte wodą.
22. Uprawy trwałe
, niepodlegające zmianowaniu, do których zaliczane są winnice, sady owocowe, plantacje chmielu i wikliny, krzewów owocowych oraz oliwek.
221 Winnice
Tereny obsadzone winoroślą przynajmniej w 50%.
222 Sady i plantacje
Działki obsadzone drzewami owocowymi lub krzewami owocowymi jedno- lub wielogatunkowymi oraz plantacje wikliny i chmielu. Tego typu uprawy nie podlegają zmianowaniu, zajmują ten sam obszar przez dłuższy czas i dostarczają regularnie plonów. Do sadów i plantacji nie zaliczamy plantacji truskawek oraz szkółek drzew owocowych; stanowią one klasę gruntów ornych 211. Plantacje porzucone i zdziczałe zaliczane są do klasy 324.
Warto przypomnieć, że w bazie CORINE Land Cover znajdują się tylko te sady i plantacje, których powierzchnia jest większa od 25 ha. Małe, przydomowe sady lub niewielkie sady śródpolne zaliczane są, zgodnie z regułami generalizacji, do innych terenów rolniczych m. in. do klas 211 lub 242.
223 Gaje oliwne
Tereny obsadzone oliwkami.
23. Łąki i Pastwiska.
Obszary trwałych użytków zielonych wykorzystywanych jako pastwiska lub łąki.
231 Łąki i pastwiska
Tereny pokryte zwartą wieloletnią roślinnością, złożoną z licznych gatunków traw, roślin motylkowych i ziół, tworzących ruń łąkową z reguły wypasane, lecz często również koszone mechanicznie z przeznaczeniem na paszę. Do klasy tej zaliczane są również porzucone grunty orne często wykorzystywane jako pastwiska. W obrębie pastwisk udział gruntów rolnych zaliczanych do innych klas nie może przekraczać 25%, a zadrzewienie i zakrzaczenie nie może być większe niż 20%.
Klasa pastwisk nie obejmuje górskich hal i połonin położonych z dala od siedlisk. Tereny te są zaliczane do łąk naturalnych 321. Z klasy tej zostały wyłączone również łąki trwale podmokłe, które są klasyfikowane jako bagna śródlądowe 411.
Łąki i pastwiska śródpolne, o powierzchni mniejszej niż 25 ha są traktowane jako uprawy mieszane i zaliczane do klasy 242 lub 243.
24. Obszary upraw mieszanych
grupujące w jednej klasie pokrycia terenu grunty różnego typu, z których każdy ma mniejszą powierzchnię niż 25 ha, a odległość pomiędzy mini nie przekracza 300 m.
241 Uprawy jednoroczne i trwałe
Klasa obejmuje współwystępujące na tych samych działkach uprawy jednoroczne wraz z uprawami trwałym, których zadaniem jest zacienianie upraw jednorocznych. Udział upraw jednorocznych musi przekraczać 50% powierzchni.
242 Złożone systemy upraw i działek
Mozaika przylegających do siebie małych działek wykorzystywanych pod różne uprawy jednoroczne i trwałe. Występują tu także niewielkie łąki lub pastwiska. Do tej formy pokrycia terenu zaliczono również obszary osadnictwa rozproszonego wraz z działkami przyzagrodowymi, ogrodami i sadami.
243 Tereny zajęte głównie przez rolnictwo z dużym udziałem roślinności naturalnej
Obszary niewielkich pól ornych występujące na przemian z niewielkimi łąkami i pastwiskami, a także terenami zadrzewionymi i małymi zbiornikami wodnymi.
244 Tereny rolno-leśne
Uprawy jednoroczne lub pastwiska oraz drzewa leśne występujące na tych samych działkach. Ten sposób uprawy jest rozpowszechniony w krajach basenu Morza Śródziemnego np. uprawa zbóż pod koronami dębów korkowych w Portugalii.
3. Lasy i ekosystemy seminaturalne
Do klasy lasów i roślinności seminaturalnej zaliczamy grunty pokryte roślinnością leśną (uprawami leśnymi) – drzewami i krzewami oraz runem leśnym – lub przejściowo jej pozbawione. Grunty te są przeznaczone do produkcji leśnej lub stanowią parki narodowe i rezerwaty przyrody. Do klasy tej zalicza się również obszary, o powierzchni mniejszej niż 25 ha, związane z gospodarką leśną, zajęte pod budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystywane na parkingi leśne i urządzenia turystyczne.
31. Lasy
obszary leśne o zwartym pokryciu i wysokości drzew minimum 5 m.
311 Lasy liściaste
Formacje roślinne złożone głównie z drzew, a także z zarośli i krzaków. Dominują tu liściaste gatunki drzew.
312 Lasy iglaste
Formacje roślinne złożone głównie z drzew, a także z zarośli i krzaków. Dominują tu iglaste gatunki drzew.
313 Lasy mieszane
Formacje roślinne złożone z drzew liściastych i iglastych, które na obszarach o powierzchni 25 ha występują w niemal jednakowym stopniu zmieszania.
32. Zespoły roślinności drzewiastej i krzewiastej
charakterystyczne dla stref klimatycznych wysokogórskiej (alpejskiej) i śródziemnomorskiej.
321 Murawy i pastwiska naturalne
Zespoły trawiaste o niskiej produktywności. Często usytuowane w górach i na terenach bagiennych. Wśród roślin porastających te tereny poza trawami występują licznie zioła, mchy i porosty oraz sporadycznie zakrzaczenia. Obszary muraw i pastwisk naturalnych są w zasadzie nieuprawiane. Do klasy tej zalicza się również tereny łąk na poligonach wojskowych lub stale zalewane łąki nadrzeczne.
322 Wrzosowiska i zakrzaczenia
Niskie i zwarte formacje roślinne występujące w piętrach alpejskich roślinności wysokogórskiej składające się głównie z krzaków, krzewinek i roślin zielnych (wrzosów, jeżyn, janowca ciernistego, jałowca, szczodrzeńca itp.). Do tej klasy pokrycia terenu została zaliczona również kosodrzewina.
323 Roślinność sucholubna (śródziemnomorska)
Krzaczasta roślinność sucholubna występująca w krajach śródziemnomorskich. Składają się na nią zwarte zespoły roślinne zwane makią lub graigiem.
324 Lasy i roślinność krzewiasta w stanie zmian
Roślinność krzewiasta lub zielna z rozproszonymi drzewami. Są to formacje będące wynikiem degradacji lasu lub jego regeneracji. Do klasy tej zaliczono również szkółki leśne oraz wycinki.
33. Tereny otwarte, pozbawione roślinności lub z rzadkim pokryciem roślinnym.
Do nich zostały zaliczone tereny naturalne pozbawione roślinności takie jak plaże, wydmy, odsłonięte skały, lodowce oraz obszary o rzadkim i rozproszonym pokryciu roślinnym.
331 Plaże, wydmy, piaski
Plaże, wydmy przybrzeżne i śródlądowe, piaski nadrzeczne.
332 Odsłonięte skały
Piargi, rumowiska, klify, urwiska, skałki, odsłonięcia skalne. Tereny, na których pokrywa roślinna zajmuje powierzchnię mniejszą niż 10%.
333 Roślinność rozproszona
Obszary ze sporadycznie występującą roślinnością (od 10% do 50% powierzchni wydzielenia). Do tej klasy pokrycia terenu zaliczono tereny stepów, tundry, obszary wysokogórskie oraz pozbawione roślinności poligony wojskowe.
334 Pogorzeliska
Tereny, które niedawno zostały objęte pożarami i gdzie jeszcze występuje zwęglony materiał.
335 Lodowce i wieczne śniegi
Obszary pokryte przez lodowce i wieczne śniegi.
4. Obszary podmokłe
Do obszarów podmokłych zostały zaliczone bagna śródlądowe, torfowiska, bagna słone i saliny oraz osuchy.
41. Śródlądowe obszary podmokłe
Do tych terenów zaliczono obszary niezadrzewione, stale nasycone stagnującą lub płynącą wodą.
411 Bagna śródlądowe
Nisko położone tereny sezonowo zatapiane. Stale nasycone, w mniejszym lub większym stopniu, wodą płynącą bądź stagnującą.
412 Torfowiska
Torfowisko jest miejscem akumulacji torfu o miąższości co najmniej kilkunastu centymetrów. Jest to teren stale podmokły, o podłożu trudno przepuszczalnym, pokryty zbiorowiskami roślin bagiennych i bagienno-łąkowych. Torfowiska występują głównie w strefie klimatu umiarkowanego wilgotnego i chłodnego. Ze względu na genezę, charakter zbiorowiska roślinnego i właściwości torfu wyróżniamy: torfowiska niskie (łąkowe) – najpospolitsze, wykształcające się w obrębie dolin rzek o słabym nurcie, żyzne i bogate florystycznie; torfowiska wysokie – powstające w bezodpływowych zagłębieniach terenu, silnie kwaśne, ubogie w substancje odżywcze, a co za tym idzie ubogie florystycznie; torfowiska przejściowe – typ pośredni między torfowiskiem niskim a wysokim lub stadium rozwojowe torfowiska wysokiego.
42. Przybrzeżne obszary podmokłe
stanowią strefy niezalesione, czasowo lub stale zalewane wodą morską.
421 Bagna słone
Bagna słone to trwale podmokłe tereny, zalewane przez morze, porośnięte roślinnością.
422 Saliny
Słone bagna eksploatowane w celu produkcji soli.
423 Osuchy
Obszary pokryte mułem, piaskiem lub skałami, zwykle pozbawione roślinności, odsłaniane w czasie odpływów morza.
5. Obszary wodne
Obszary wodne obejmują wody śródlądowe oraz wody morskie.
51. Wody śródlądowe obejmujące rzeki, kanały, jeziora i inne zbiorniki wód śródlądowych.
511 Cieki
Naturalne lub sztuczne cieki wodne o minimalnej szerokości 100 m.
512 Zbiorniki wodne
Naturalne lub sztuczne zbiorniki wodne (stawy, jeziora, zbiorniki sztuczne).
52. Wody morskie
521 Laguny przybrzeżne
Obszary w strefie przybrzeżnej zajęte przez słone wody, oddzielone od morza przez mierzeje lub przez inne formy terenu o podobnym kształcie. Wody lagun mogą łączyć się z otwartym morzem w nielicznych punktach stale lub okresowo.
522 Estuaria
Ujścia rzek o lejkowatym kształcie, na obszarze których widoczny jest wpływ wód morskich.
523 Morza i oceany
Obszary wód morskich poniżej zasięgu odpływu.
